Ceres (abhacphláinéad)
![]() ![]() | |
---|---|
![]() | |
Ainmniú sealadach | 1899 OF, 1943 XB, A899 OF, A801 AA ![]() |
Cineál | abhacphláinéad agus astaróideach |
Grúpa mionphláinéid | crios astaróideach |
Cineál speictreach (astaróideach) | G-type asteroid (en) ![]() C-type asteroid (en) ![]() ![]() |
Fionnachtaí | Giuseppe Piazzi[3] ![]() |
Dáta fionnachtana | 1 Eanáir 1801[5], Astronomical observatory of Palermo (en) ![]() |
Eapainm | Ceres[6] |
Réad tuismitheora | An Ghrian |
Aois | 13 Meán Fómhair 2023 ![]() |
Sonraí fithiseacha | |
Féach ar an staid reatha | |
Apaipsis | 2.98563 AU[1] ![]() |
Pearaipsis | 2.54888 AU (arg (ω): 73.4218)[1] ![]() |
Ais mhór a | 2.767254360874 AU[5] |
Éalárnacht e | 0.078912531765881[5] |
Tréimhse fhithiseach P | 1,681.4038892446 d[5] |
Meán-Aimhrialtacht M | 60.07877 ° (13 Meán Fómhair 2023)[1] ![]() |
Claonadh i | 10.58687960097 °[5] |
Fad an nóid éirithigh Ω | 80.254977722736 °[5] |
Saintréithe fisiceacha agus réaltmhéadracha | |
Trastomhas | 939.4 km[1] ![]() |
Dearbhmhéid | 3.34[2] ![]() |
Méid dhealraitheach (V) | 6.79 (banda V)[7] ![]() |
Mais | 939,300,000,000,000,000,000 kg[8] ![]() |
Meándlús | 2.162 g/cm³[2] ![]() |
Tréimhse rothlaithe | 9.07417 h[1] ![]() |
Ailbéideacht | 0.09 (ailbéideacht gheoiméadrach)[1] ![]() |
Catalóga réalteolaíochta | |
Aitheantóir JPL | 20000001 ![]() |
Sraith | |
• Pallas ![]() |
Abhacphláinéad is ea (1) Ceres[9] nó Ceiréas[10] (siombail: ),[11] mar a thugtaí uirthi nuair ba nós í a áireamh ar ceann de na hastaróidigh. Tá sí ag timpeallú na gréine laistigh den phríomhchrios astaróideach, idir Iúpatar agus Mars, agus is í an réad is mó sa chrios sin.
Airíonna[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tá Ceres 950 ciliméadar ar trastomhas, le tréimhse fithise 4.6 bliain, agus í beagnach sféarúil, murab ionann agus an chuid is mó de na hastaróidigh. Mar sin, tá Ceres níos cosúla le pláinéad beag ná le gnáthastaróideach.
![](http://chped.net/https/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Ceres_Earth_Moon_Comparison.png/220px-Ceres_Earth_Moon_Comparison.png)
Tá Ceres beagáinín níos lú ná míle ciliméadar ar trastomhas, agus mar sin, tá sí beagáinín níos lú ná Tethys agus Dione, ach níos mó ná Mimas agus Enceladus.
Stair[cuir in eagar | athraigh foinse]
Ba é an réalteolaí Iodálach Giuseppe Piazzi a chuir an chéad sonrú riamh in Ceres, ar an gcéad lá de Mhí Eanáir sa bhliain 1801.
![](http://chped.net/https/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Dawn_Survey_Orbit_Image_35.jpg/220px-Dawn_Survey_Orbit_Image_35.jpg)
Bhí sé ina ábhar díospóireachta ag Aontas Idirnáisiúnta Réalteolaíochta, ar chóir dóibh Ceres agus na réada is mó i gCrios Kuiper a athaicmiú mar phláinéid, ó ghlactaí le Plútón mar phláinéad freisin. Sa deireadh thiar, bhí siad sásta catagóir an abhacphláinéid a bhunú le haghaidh réada "idir eatarthu" mar seo.
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 “JPL Small-Body Database”. Dáta rochtana: 16 Deireadh Fómhair 2023.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 “JPL Small-Body Database”. Dáta rochtana: 22 Eanáir 2024.
- ↑ Ráite i: JPL Small-Body Database.
- ↑ Ráite i: A Short History of Astronomy. Údar: Arthur Berry. Foilsitheoir: John Murray. Teanga an tsaothair nó an ainm: Béarla na Breataine. Dáta foilsithe: 1898.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 “JPL Small-Body Database”. Dáta rochtana: 16 Deireadh Fómhair 2023.
- ↑ Ráite i: Dictionary of Minor Planet Names (Sixth Revised and Enlarged Edition). Leathanach: 13. Foilsitheoir: Springer-Verlag. Teanga an tsaothair nó an ainm: Béarla.
- ↑ URL tagartha: http://ssd.jpl.nasa.gov/horizons.cgi?find_body=1&body_group=sb&sstr=1.
- ↑ URL tagartha: http://www2.keck.hawaii.edu/inst//conrad/nsfGrantRef/2007-arXiv-Benoit.Carry.pdf.
- ↑ "Cóip cartlainne". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2022-06-25. Dáta rochtana: 2022-04-28.
- ↑ [1]
- ↑ Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."".
athraigh An Grianchóras |
---|
![]() |
An Ghrian · Mearcair · Véineas - an Domhan - Mars · Ceiréas · Iúpatar · Satarn · Úránas · Neiptiún · Plútón · Haumea · Makemake · Eris |
Pláinéid · Abhacphlainéid · Gealacha (Domhanda · Marsacha · Ióbhacha · Satarnacha · Úránasacha · Neiptiúnacha · Plútónacha · Haomaeacha · Eiriosacha)
|
![]() | Is síol a bhaineann leis an Grianchóras é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |